www.agelioforos.gr - 10/06/2010

«Κρυφακούγοντας» την Ελευθερία και την Τάνια

Η ιδέα ήταν να γίνει μια κοινή συνέντευξη με την Τάνια Τσανακλίδου και την Ελευθερία Αρβανιτάκη που στις 14 του Ιούνη θα δώσουν συναυλία στο Θέατρο Δάσους. Οταν το τηλέφωνο χτύπησε και έγινε η πρώτη ερώτηση, ήταν ζήτημα λεπτών η συνέντευξη να εξελιχθεί σε μια συζήτηση μεταξύ των δυο σπουδαίων καλλιτέχνιδων, που παρεμπιπτόντως έτυχε να ακούω κι έτσι έβαλα τις σκέψεις και τις απορίες μου σε παρένθεση.

Συνέντευξη στην Παυλίνα Εξαδακτύλου, pavlinaex@gmail.com

(μάλλον συναντιούνται καλλιτεχνικά για πρώτη φορά...)

Τάνια Τσανακλίδου: Με την Ελευθερία είχαμε δουλέψει πριν από πολλά χρόνια μαζί αλλά στην πραγματικότητα είναι σαν να δουλεύουμε πρώτη φορά. Τότε ήμασταν ενταγμένες σε άλλα μουσικά σχήματα, οπότε θεωρούμε ότι βρισκόμαστε για πρώτη φορά. Οτι για πρώτη φορά συναντιόμαστε με όλο μας το «είναι».

Ελευθερία Αρβανιτάκη: Είναι ένα ρεπερτόριο που φτιάχτηκε όλα αυτά τα χρόνια, από τότε που συναντηθήκαμε μέχρι και σήμερα, και το οποίο έχει ορίσει και την Τάνια και εμένα.

Τ.Τ.: Την Ελευθερία την αγαπώ και τη θαυμάζω χρόνια. Συναντιόμασταν και όλο λέγαμε «τι θα γίνει επιτέλους; Θα βρεθούμε ποτέ στη σκηνή μαζί;». Πάντα πιστεύαμε πως τελικά θα 'ρθει ο καιρός που θα συνεργαστούμε... Είμαστε και γειτόνισσες, μας χωρίζει ένα τετράγωνο.

Ε.Α.: Αυτό που έχουμε κοινό με την Τάνια, πέραν της γειτνίασης, είναι και μια γειτνίαση καλλιτεχνική. Μπορούμε να μοιραστούμε πράγματα. Μπορούμε να μοιραστούμε αισθητική. Επίσης, μπορούμε και να διαφωνήσουμε σε καλλιτεχνικό επίπεδο.

(αναρωτιέμαι τι είδους μουσική συνάντηση θα είναι αυτή...)

Τ.Τ.: Δε νοείται συνάντηση δυο καλλιτέχνιδων, αν δε βάλουνε κάτω το μυαλουδάκι τους να σκεφτούν να κάνουν κάτι μαζί, κάτι που δεν το έχει κάνει η καθεμιά μόνη της. Επίσης, είμαι της άποψης ότι πάντα για κάθε δουλειά πρέπει να φτιάχνεις κάτι ξεχωριστό που το παρουσιάζεις για πρώτη φορά. Που δεν είναι καταγεγραμμένο σε δίσκο. Με αυτήν τη λογική θέλουμε να εμφανιστούμε με δυο πιάνα και να τραγουδίσουμε τραγούδια που δεν είναι δικά μας, χωρίς αυτό να μας δεσμεύει.

Ε.Α.: Πρόκειται να είναι πολύ ωραίο στιγμιότυπο. Είναι κάτι το οποίο δουλεύουμε αυτήν την περίοδο.

(ρίχνω κλεφτές ματιές στο τύπου «δελτίο Τύπου» για τη συναυλία... αντί για το κλασικό δελτίο Τύπου επέλεξαν να στείλουν ένα κοινό σημείωμα, με συγκινησιακά φορτισμένο περιεχόμενο, το οποίο έγραψε η Τάνια Τσανακλίδου)

Τ.Τ.: Αποφασίσαμε αντί για τα κλασικά δελτία Τύπου που στέλνουν συνήθως για τις συναυλίες, να γράψουμε κάτι σαν σημείωμα. Δεν υπήρχε εξάλλου λόγος να επαναλάβουμε ποιες είμαστε και τι κάνουμε, τι έχουμε κάνει. Θα ήταν γελοίο. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι το τι νιώθει η μια για την άλλη.

Ε.Α.: Στη συγκεκριμένη συναυλία μοιραζόμαστε αισθήματα. Το επαγγελματικό στοιχείο είναι ούτως ή άλλως αυτονόητο. Εγώ έχω κάνει διάφορες συνεργασίες, όμως στη συγκεκριμένη περίπτωση, με την Τάνια, υπάρχει κάτι παραπάνω. Υπάρχει μια σχέση που κρατάει χρόνια. Τάνια, από πότε γνωριζόμαστε;

Τ.Τ.: Από το '90;

Ε.Α.: Οχι, όχι, από τότε που γεννήθηκε η κόρη μου.

Τ.Τ.: Μάλλον από πριν γεννηθεί. Τώρα είναι ολόκληρη κοπέλα, σπουδάζει. Με την Ελευθερία αισθάνομαι μια «γλυκιά ησυχία». Αισθάνομαι ασφάλεια στη σκηνή και είναι πολύ σημαντικό αυτό. Είναι πολύ δύσκολο να το μοιράζεσαι αυτό. Η σκηνή ένα πάρα πολύ σκληρό τέρας, έχει βέβαια και όμορφα πράγματα, αλλά έχει ταυτόχρονα μια σκληρότητα. Είναι καλό να τη μοιράζεσαι και να μη νιώθεις μοναξιά. Είμαι σίγουρη ότι δεν πρόκειται να νιώσω μοναξιά. Μέσα από το διαδίκτυο και το facebook βλέπω ότι αυτήν τη συνεργασία την περιμένει το κοινό, τη θέλει. Υπάρχει μια γλυκιά προσμονή και αυτό μας αρέσει πολύ.

(συναντήθηκαν όταν η καθεμιά έψαχνε το δικό της δρόμο...τι να φοβούνταν άραγε τότε;)

Τ.Τ.: Ο μεγαλύτερος φόβος ενός καλλιτέχνη είναι να μη χάσει τον εαυτό του.

Ε.Α.: Να μην υποχωρήσει σε αυτό το τέρας που λέει και η Τάνια. Σε εμάς ευτυχώς δε συνέβη αυτό. Χαιρόμαστε η καθεμιά για την πορεία που έχει τραβήξει και επίσης χαιρόμαστε η καθεμιά για την άλλη.

Τ.Τ.: Να πω κάτι άλλο πρώτα...Εχουμε καταφέρει και η Ελευθερία και εγώ να αισθανόμαστε χαρά κάθε φορά που είμαστε στη σκηνή. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Δε βαριόμαστε με τη δουλειά μας.

Ε.Α.: Και επίσης, πάντα πηγαίνουμε η μια στις εμφανίσεις της άλλης. Κάθε χρόνο πηγαίνω και βλέπω την Τάνια, το ίδιο κι εκείνη εμένα. Κι αυτό από αγάπη, όχι από περιέργεια.

(μα δεν κάνουν παρατηρήσεις η μια στην άλλη;)

Τ.Τ.: Επειδή τώρα τελευταία έχω παχύνει, μου έχει βάλει τα δυο πόδια σε ένα παπούτσι. Δεν καταφέρνει βέβαια και πολλά. Εγώ ψηλά τακούνια δεν μπορώ να φορέσω, δεν μπορώ να της την κάνω αυτήν τη χάρη...Από την άλλη, το κοινό μας σημείο είναι μια αριστοκρατική αντιμετώπιση της δουλειάς μας. Αριστοκρατική με την έννοια ότι μας ενδιαφέρει, για παράδειγμα, να δουλεύουμε με τους καλύτερους μουσικούς. Οχι μόνο γιατί θέλουμε τα ονόματα των καλύτερων, αλλά επειδή θέλουμε το μεράκι τους. Θέλουμε να φανεί αυτό και να το καμαρώνουμε επί σκηνής.

Ε.Α: Εγώ λέω πάντα ότι αυτό που έχει σημασία σε μια δουλειά είναι το αν είναι ειλικρινής. Και η παράσταση αυτή, η συναυλία αυτή, αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό έχει. Είναι βαθιά ειλικρινής. Να μπορείς να πεις την αλήθεια σου και να τη σέβεται ο άλλος.

(να μην ξεχάσω να ρωτήσω ποιο τραγούδι της Τάνιας Τσανακίδου αγαπάει η Ελευθερία Αρβανιτάκη και το αντίστροφο...)

Τ.Τ.: Ολα τα τραγούδια της Ελευθερίας με συγκινούν βαθιά. Οταν προσπαθούσα να μάθω κιθάρα, το πρώτο τραγούδι που έμαθα ήταν το τραγούδι του Ξυδάκη «Στην αρχή του τραγουδιού».

Ε.Α: Αυτό δεν μου το είχες πει ξανά... Εγώ έχω ζηλέψει κομμάτια της Τάνιας αλλά και ερμηνείες της. Εχω ζηλέψει τον τρόπο που τραγουδάει και τον τρόπο που πλησιάζει τα τραγούδια. Εχω ζηλέψει το «Εγώ για δυο» από την τελευταία της δουλειά, την «Προσωπογραφία».

Τ.Τ.: Η Ελευθερία ήταν η πρώτη ακροάτρια αυτού του δίσκου.

Ε.Α.: Οταν της στέλνω τους δίσκους μου, πάντα μου κάνει συγκεκριμένες παρατηρήσεις. Τάνια, δεν το ξέρεις αυτό, αλλά έχω κρατήσει τις παρατηρήσεις σου. Για παράδειγμα, τις παρατηρήσεις για το «Μέτρησα». Υπάρχει ένα βαθύ και ειλικρινές μοίρασμα.

(θυμάμαι ότι σε μια πρόσφατη συνέντευξή της η Τάνια Τσανακλίδου είχε πει ότι η τελευταία της δουλειά, η «Προσωπογραφία», σημαίνει πολλά για εκείνη...)

Τ.Τ.: Ποτέ δεν ήμουν της λογικής ότι πρέπει να κάνω ένα δίσκο επειδή έχω υπογράψει συμβόλαιο. Για να μπω στο στούντιο και να κάνω ένα δίσκο, θα πρέπει να έχει συμβεί κάτι μέσα μου. Να το έχω μεγάλη ανάγκη. Ενώ λοιπόν δε με ενδιέφερε να βγάλω δίσκο, με το που ήρθαν τα πρώτα πέντε τραγούδια, άρχισα να κάνω όνειρα. Είναι ένας δίσκος που είναι 100% εγώ. Τι να πω; Μπορεί να κάνω και λάθος. Αν δεν απομακρυνθούμε χρονικά από τα πράγματα που κάνουμε, δεν μπορούμε να τα αξιολογήσουμε. Επίσης, πάντα λέω ότι ένας δίσκος που είμαι εγώ είναι «Το μαγικό κουτί». Ο χρόνος με δικαίωσε στην περίπτωση αυτήν.

(και η Ελευθερία Αρβανιτάκη μόλις κυκλοφόρησε ένα άλμπουμ με τραγούδια από τις πρόσφατες εμφανίσεις της εδώ, στη Θεσσαλονίκη...)

Ε.Α.: Ηταν μια ξεχωριστή περίοδος και μια ξεχωριστή στιγμή. Οταν βγαίνεις μόνος σου, αναμετριέσαι με εσένα και σε ορίζεις ξανά. Ξαναορίζεις την περιοχή σου, το ρεπερτόριό σου, λες κομμάτια που δεν έχεις ξανατραγουδήσει. Είναι μια ευκαιρία να καταπιαστείς με πράγματα που σου αρέσουν πολύ.

Τ.Τ.: Οταν κάνουμε ένα πρόγραμμα μόνες μας, αυτομάτως δεν υπάρχει αυτολογοκρισία. Οταν όμως συνεργάζεσαι με έναν άνθρωπο, ακριβώς επειδή τον σέβεσαι, αυτολογοκρίνεσαι. Οταν είσαι μόνη σου, κάνεις την τρέλα σου.

(να τις ρωτήσω και για την κρίση...να μην ξεχάσω να τις ρωτήσω για την κρίση...)

Τ.Τ.: Φέτος το καλοκαίρι δεν ήθελα καθόλου να κάνω συναυλίες γιατί έχω πέσει ψυχολογικά λόγω της κρίσης. Με έχει ρίξει πολύ. Ελεγα λοιπόν ότι είτε δε θα κάνω τίποτα, είτε θα κάνω μια παράσταση ακραία επαναστατική. Η ακραία επαναστατική δε μου βγαίνει με την Ελευθερία...

Ε.Α.: Είναι όμως λυρικά επαναστατική!

Τ.Τ.: Η Ελευθερία μού είπε ότι η χαρά μας είναι αυτή. Οτι δεν έχουμε δικαίωμα να στερήσουμε από τον κόσμο και από τους εαυτούς μας αυτήν τη χαρά. Ακουσα με μεγάλη προσοχή αυτό που μου είπε και επανέκαμψα.

Ε.Α.: Πλέον μιλάμε για κρίση αξιών. Βλέποντας όλο το χειμώνα την κρίση στα μαγαζιά, κατάλαβα ότι το κοινό έχει την ανάγκη να ξεχαστεί. Η τέχνη μας λοιπόν είναι αυτή που υπερβαίνει τη δυσκολία μας. Είναι λυτρωτική. Το κοινό μοιράζεται μαζί σου τη δυσκολία του, το άγχος του και θέλει να μοιραστεί και τη χαρά του.

Τ.Τ: Ας ρίξει τέλος πάντων και μια ματιά στα άστρα από το βούρκο που είναι!

(μήπως ο δρόμος ανάμεσα στο βούρκο και τα αστέρια είναι πιο σύντομος απ' όσο πιστεύουμε;)

Τ.Τ.: Δεν είναι τυχαίο ότι ανέκαθεν η τέχνη ανθούσε σε περιόδους στις οποίες οι άνθρωποι ήταν πιεσμένοι. Η ευμάρεια μάς χαλαρώνει πολύ και μας κάνει ξιπασμένους. Η ένδεια πάλι μας υποχρεώνει να γίνουμε πιο εφευρετικοί. Η τέχνη δε δημιουργεί ποτέ μέσα στη χλίδα και την απάθεια.

Ε.Α.: Εγώ δε συμφωνώ απόλυτα με αυτό. Η Αναγέννηση ήταν σε μια περίοδο ευμάρειας.

Τ.Τ.: Ευμάρειας των λίγων...

Ε.Α.: Δε νομίζω ότι οι κρίσεις οδηγούν πάντα σε αριστουργήματα...

Τ.Τ.: Κι εγώ σου λέω ότι οι μεγαλύτεροι ζωγράφοι καταστράφηκαν όταν άρχισαν να ζωγραφίζουν για τα φράγκα...